همشهری‌آنلاین – گروه سیاسی: اگرچه مقام‌ها و رسانه‌های غربی طی ماه‌های اخیر با تمرکز ویژه‌ای، به طرح‌های ادعاهای واهی درباره پیشرفت‌های دفاعی – نظامی ایران پرداخته‌اند، اما دراین میان افزایش مطلوبیت تسلیحات ایرانی از نکته‌هایی است که نمی‌توانند نادیده بگیرند.
برهمین اساس هم بود که روزنامه «وال‌استریت ژورنال» در گزارش روزهای اخیر خود درباره افزایش استقبال جهانی به سلاح‌های ایرانی، تاکید کرد جمهوری‌اسلامی درحالی در قامت یکی از صادرکنندگان مهم تسلیحات در جهان ظاهر شده که تسلیحات ایرانی با قیمت مناسب و کیفیت مطلوب، توانسته مشتریان زیادی را جذب و جایگاه ایران را در بازارهای جهان به‌صورت محسوسی ارتقا دهد.
«وال‌استریت ژورنال» با طرح این ادعا که جمهوری‌اسلامی در سال ۲۰۲۲ با ۱۲۳ میلیون دلار صادرات، به شانزدهمین فروشنده بزرگ تسلیحات در جهان تبدیل شده‌است، تاکید می‌کند که امروز پهپادهای انتحاری ایران، با قیمتی در حدود ۲۰ هزار دلار، به یکی از پرمشتری‌ترین سلاح‌های بازار تسلیحات جهان تبدیل شده؛ موضوعی که به‌سرعت درحال تغییر معادلات امنیتی در سطح خاورمیانه است.
رویکردهای آمریکایی در بازار سلاح
یک کارشناس مسائل استراتژیک در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین با اشاره روندهای حاکم بر بازارهای جهانی صنایع نظامی و دفاعی طی دهه‌های گذشته، گفت: برخی بررسی‌های بین‌المللی انجام شده نشان می‌دهد آمریکا پس‌از آغاز جنگ در اوکراین تاکنون، به‌صورت محسوسی افزایش صادرات جنگ‌افزار داشته‌است؛ موضوعی که برخی منابع میزان آن را چیزی درحدود ۲۳۸ میلیارد دلار ارزیابی می‌کنند.
فرشید باقریان با بیان اینکه ذات آمریکا و مقوم ذاتی این کشور تولید جنگ است، افزود: در چنین شرایطی باید اذعان کرد که یکی از ریشه‌های حیات اقتصادی – نظامی این کشور، تولید جنگ‌افزار است. آمریکایی‌ها در کنار این، در حوزه تولید محصولات امنیتی و اطلاعاتی نیز فعالیت می‌کنند و طی دهه‌های گذشته همواره تلاش کرده‌اند انحصار خود را دراین حوزه حفظ کنند.
وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها پس‌از جنگ جهانی اول، تولید صنایع دفاعی و حتی موشک‌های بالستیک دارای کلاهک‌های اتمی را نیز جزو صنایع دفاعی و جزئی از راهبرد بازدارندگی به حساب می‌آورند، ادامه داد: بنابراین باید به این نکته اذعان کرد که «بازدارندگی» می‌تواند عامل جداکننده‌ای «صنایع جنگ‌افزار» و «صنایع دفاعی» باشد.
میراث جنگ سرد
این کارشناس مسائل استراتژیک با اشاره به فرایندهای تسلیحاتی حاکم بر جهان طی جنگ سرد، اظهارکرد: در طول دوران جنگ سرد، آمریکایی‌ها با در اختیار داشتن سلاح‌های غربی و شوروی با داشتن سلاح‌های شرقی در مقابل یکدیگر صف آرایی کردند و به بلوک بندی ساختار نظام بین‌الملل پرداختند. این درحالی بود که در آن مقطع کشور دیگری در حوزه تولید تسلیحات فعالیت نمی‌کرد.
باقریان با بیان اینکه اگر در آن مقطع کنشگری هم در عرصه تسلیحاتی فعالیت می‌کرد، مجبور به نوعی تبادل اطلاعاتی با آمریکا بود، ادامه داد: تجربه ژاپن به‌عنوان یکی از نمونه‌های چنین رویکردی قابل بررسی است. این کشور را پس‌از ماجرای بمباران هیروشیما و ناکازاکی، با تحمیل قراردادها و توافق‌نامه‌هایی مجبور کردند از تولید صنایع دفاعی – نظامی دست بکشد.
وی عنوان کرد: این روند تاکنون نیز در ژاپن ادامه داشته و این کشور درحال‌حاضر هم سلاح تولید نمی‌کند و خریدهای خود را از آمریکا انجام می‌دهد و حتی بودجه‌ای در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برای تجهیز ساختارهای دفاعی این کشور درنظر گرفته شده‌است. این موضوع نشان دهنده میزان اهمیت صنایع نظامی و تسلیحاتی برای آمریکاست.
انحصاری که شکسته شد
باقریان با اشاره به سیطره انحصاری آمریکا بر بازار تسلیحات دنیا طی دهه‌های گذشته، تصریح کرد: «انحصار» دراین حوزه را با بیان مثالی بهتر می‌توان توضیح داد. به‌عنوان مثال، اگر چینی‌ها طی دهه‌های گذشته به سراغ تولید تجهیزات دیجیتال نمی‌رفتند، احتمال اینکه امروز، من به‌عنوان یک شهروند ایرانی، بتوانم به آسانی گوشی هوشمند تهیه کنم، چیزی نزدیک صفر بود، چراکه فقط دو شرکت غربی با انحصار کامل، دراین حوزه فعالیت می‌کردند. این درحالی است که با ورود چین و حتی هند، این انحصار شکسته شده‌است.
وی با تاکید بر اینکه چنین فرایندی در حوزه صنایع دفاعی – نظامی نیز مصداق دارد، گفت: آمریکا برای دهه‌های متوالی، تنها تولیدکننده سلاح غربی بود، اما طی سال‌های اخیر این انحصار شکسته شده‌است و دولت‌های دیگر در جهان نیز با تولید تسلیحات، وارد بازار جهانی عرضه چنین محصولاتی شده‌اند.
باقریان ادامه داد: باید درنظر داشت که اگر کنشگران دیگری مانند ایران، ترکیه، پاکستان، هند و حتی کشورهای دیگر اروپایی به تولید سلاح نمی‌پرداختند، خرید صنایع دفاعی مقدار عظیمی از تولید ناخالص ملی کشورها را به خود اختصاص می‌داد، افزود: اکنون دیگر دولت‌ها می‌توانند با ورود به بازارهای منطقه‌ای و همکاری با دیگر تولیدکنندگان، از اصراف و اتلاف منابع خود جلوگیری کنند.
دلایل استقبال از تسلیحات ایرانی
این کارشناس مسائل استراتژیک با بیان اینکه با ورود کنشگران دیگری مانند ایران و تولید تسلیحات ارزان و باکیفیت، دولت‌های زیادی از دایره انحصار غربی بازار تسلیحات خارج شده‌اند، اظهارکرد: این موضوع سبب شده بسیاری از دولت‌ها به‌منظور جلوگیری از اتلاف سرمایه و منابع خود، تمایل ویژه‌ای به خرید تسلیحات ایرانی داشته باشند.
باقریان ادامه داد: اکنون در شرایطی قرار داریم که می‌توانیم در تولید تجهیزات دفاعی - نظامی به رتبه‌های بالای جهانی دست یابیم، چراکه تسلیحات ایرانی از مزیت‌های رقابتی مطلوبی برخوردارند.
وی اضافه کرد: ازسوی دیگر باید درنظر داشت که به‌واسطه فروش تجهیزات دفاعی – نظامی می‌توان به تقویت و توسعه همکاری‌های راهبردی با کشورهای خریدار پرداخت؛ رویکردی که می‌تواند در گسترش پیوندهای استراتژیک کشور در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نقشی راهبردی ایفا کند.
نظر شما